Veendammer Wind - compositie-libretto sessie met Remko Wind

Veendammer Wind - Remko wind. We hebben de wind er goed onder. Scène 4, 5 en zes doorgewerkt: Rap, smartlap, opera. Alles komt voorbij. Vooral veerkracht. Het duurt nog geen jaar meer. Première 28 juni 2019 aan de Lange Leegte in Veendam. Komende zondag openbare repetitie in de Graanrepubliek, Nieuweschans (voormalige treinremise). Want we zoeken nog koorleden. https://voetbalopera.nl/laatste-nieuws/05-11-2018-op-zoek-naar-koorleden-voetbalopera/www.voetbalopera.nl. 

Common Senses tijdens Sounds of Music

Een thuiswedstrijd voor Frits Boersma (de maker) en stichting Beeldlijn Zeker. Maar dat neemt niet weg dat de vertoning van Common Senses plus de uitvoering van het eerste deel van de gelijknamige compositie van Gerard Ammerlaan door het Haydn Jeugd Strijkorkest een eclatant succes was. Volle zaal, veel gelach tijdens het eerste deel van de documentaire - met name van de kant van de leden van het orkest - en hier en daar een traan. Het verhalende en verzorgde camerawerk (Arno Cupédo) en de schitterende geluidsopnames én -weergave (Menno Knevel) droegen bij aan een intense beleving van de film. 

Met als bekroning dan dat eerste deel, live uitgevoerd door het orkest, met Jan Ruerd Oosterhaven als solist op contrabas en een als altijd stimulerende kracht werkende dirigent Jan Ype Nota. 

Gerard Ammerlaan hield niet van hokjes

Vandaag verscheen de volgende voorbespreking van Common Senses in het Dagblad van het Noorden.

ZomerJazzFietsTour 1995

Common Senses ging donderdag in première op het Noordelijk Film Festival in Leeuwarden. Vanmiddag is de documentaire over de Groningse componist In 1998 ging de compositie Common Senses in het Concertgebouw in Amsterdam in première. Twintig jaar later

is het stuk tijdens Soundsofmusic opnieuw live te horen in Groningen. Uitgevoerd door het 
Haydn Jeugd Strijkorkest, met contrabassist Jan Ruerd Oosterhaven als improviserende solist.
Aanleiding is de vertoning van de gelijknamige documentaire, die Frits Boersma maakte.

Daarin volgt hij het instudeerproces van het HJSO en blikt hij terug op Ammerlaans leven 

en werk. Veel mensen die met Ammerlaan samenwerkten, komen aan het woord.
De ongrijpbaarheid en originaliteit van Ammerlaans muziek is een terugkerend thema. 
Als jazzmusicus zocht Ammerlaan de confrontatie tussen geïmproviseerde en uitgeschreven 
klassieke muziek, vertelt Roland Kieft, die Common Sense 20 jaar geleden dirigeerde bij 
het Nationaal Jeugd Strijkorkest. 'Ik denk dat hij die twee werelden wilde laten botsen.'
'Gerard hield niet van hokjes', vertelt Ammerlaans weduwe Joke Schepers. 'Jazz, blues, 
nieuwe muziek - hij had een hekel aan al die namen. Het gaat om wat je te zeggen hebt.' Haar
man wilde muziek maken die nog nooit eerder was gemaakt,vertelt ze. Grenzeloze muziek, 
waarin hij van alles bij elkaar bracht. 'Hij schreef muziek uit zichzelf. En of er nu 10, 100 
of 1000 mensen kwamen luisteren, maakte hem niks uit.'
De jonge strijkers van het HJSO worstelen zichtbaar met de weerbarstige, eigenzinnige muziek
van Ammerlaan (1953-2011). Dirigent Jan-Ype Nota heeft er een zware klus aan om zijn 
pupillen mee te krijgen op deze nieuwe muzikale wegen. 














'Wereldvreemde akkoorden moeten het zijn, horen we hem al tijdens de intro roepen.'

Het resultaat is vanmiddag vanaf vanaf 14.30 uur live te horen in de Remonstrantse Kerk in 
Groningen, waar ook de documentaire wordt vertoond (entree 5 euro).

Jubilerend Beeldlijn zoekt de hand van de maker - Eric Nederkoorn in Dagblad van het Noorden

Eric Nederkoorn

Beeldlijn bestaat dertig jaar en viert dat met een documentaire over componist Gerard Ammerlaan. De focus ligt straks meer op het engagement. ,,De hand van de maker moet beter zichtbaar worden.”
De letterlijke verbeelding van de rijke kunst en cultuur in het Noorden. Met dat doel riep het trio Buddy Hermans (filmmaker), Peter Verwey (producent) en Jan de Ruiter (cameraman) in 1988 productiemaatschappij Stichting Beeldlijn in het leven. Inmiddels ligt er een omvangrijk oeuvre van soms oogstrelende documentaires, met inderdaad vrijwel altijd een thema of persoon uit de noordelijke cultuurwereld als basis. Zie films als die over Vasalis, Rutger Kopland, Gerrit Krol en de noordelijke architecten.

Zo nu en dan werd de grens van de kunsten overschreden, zoals met portretten van Fré Meis, Ypke Gietema en de geschiedenis van de chilisalpeter. En dat kan vaker gebeuren, met Jo Willems als coördinator/producent. Hij volgde dit jaar Lejo Siepe op. Die wilde zelf weer journalistieke producties maken. Meer dan eerst zullen de zelfstandige artistieke waarde van de documentaire, de sociale context, de verhaallijn en het engagement van de maker bepalend zijn. ,,Kijk naar Symfonie van de Veenkoloniën ”, zegt Willems, verwijzend naar de film die Saskia Jeulink vier jaar geleden maakte, dus nog voor ‘zijn’ tijd. ,,Daarin ging het om de vraag: hoe kan ik op een andere manier tegen de Veenkoloniën aankijken. Met de blik van een buitenstaander, die dan ook nog als componist het geluid van de Veenkoloniën moest zien te vangen. Daarnaast de spanning: zou ’t het Veenkoloniaal Orkest lukken deze compositie uit te voeren? Met tussendoor een historicus die zijn licht liet schijnen over de vraag hoe de Veenkoloniën aan hun imago zijn gekomen. Die kant willen we meer op.”
,,Juist daarom hebben we gekozen voor Jo als coördinator”, zegt Carla Alma. Ze is nog tot januari voorzitter van de stichting. Dan treedt ze af. Moet van het statuut. Ze zit naast Willems aan tafel van de kantoorruimte, die Beeldlijn in de Studio in de Groningse Akkerstraat deelt met de redactie van Noorderbreedte . ,,Er waren meer prima kandidaten. Jo had de beste ideeën.”

De Beeldlijn-documentaires moeten dus méér zijn dan alleen een mooi gemaakt chronologisch portret. Voortaan gaat het niet alleen om het onderwerp, maar ook om de vraag met welke gedachte de regisseur deze film heeft willen maken. ,,Ik wil dat de hand van de maker beter zichtbaar wordt’’, zegt Willems.
Zo is er nu een productie in voorbereiding over de vlucht naar het platteland van mensen voor wie een huis in de stad onbetaalbaar wordt. Willems: ,,Dat wordt misschien de redding van het platteland.” Wat is daarbij zijn inhoudelijke inbreng? ,,Het is mijn voordeel dat ik dramaturg ben, en in die hoedanigheid met de makers van tevoren door het verhaal van de film ga.”

Regisseur Anne van Slageren bereidt een film voor over Karel Wielenga, een Fries, die bij de treinkaping van Wijster op het punt stond te worden gefusilleerd, zichzelf redde door een beroep te doen op de militaire eer van de kapers, om zich later sterk te maken voor de positie van de Molukkers. Titel: De Friese consul van de Molukken . Een voorbeeld van de nieuwe koers. Alma: ,,Sowieso keken we vanuit Groningen al meer over de provinciegrens heen. Naar Drenthe, zoals met Vasalis en de Kunstroute N34, en naar Friesland, met de film over A.S. Talma, de rode dominee.”

Naast inhoudelijk stimulator is Willems ook de man die als producent de financiering van de films moet regelen. Een taaie klus. ,,Lejo was een geweldige fondsenwerver en daar heb ik nu een beetje last van. Ik heb al een aantal keren te horen gekregen: ‘Nou, alweer Beeldlijn, nu maar eens een keertje niet’. Sowieso is het heel lastig om voor regionale filmproducties aan landelijk geld te komen. Voor theatervoorstellingen gaat dat, via het Fonds voor Podiumkunsten, veel gemakkelijker dan voor film. Sinds het Mediafonds onder de NPO hangt is dat al helemaal moeilijk.”

Alma: ,,Die spreiding is een groot probleem.” Zoals wel vaker geklaagd – luister naar de gezangen van fotomanifestatie Noorderlicht in het verleden – gaat het balletje in de Randstad lekker rond. Alma: ,,Een getalenteerde Groningse regisseur als Alex Pitstra zei: ‘Als het geld niet uit het westen naar hier komt, dan moet ik maar naar het westen toe’. En weg was hij.” Willems: ,,Voor een film over het in Groningen ontwikkelde ruimtevaartproject, dat Nederland voor de ruimtevaart internationaal op de kaart zette, is het erg moelijk om landelijk geld te krijgen.’’ Alma: ,,Ze willen alleen achteraf. Na het overlijden van Kopland en van Krol vroeg de NPO onze documentaires voor uitzending. Dankzij de rechten krijgen we daar dan nog wat voor.’’ Vroeger werd er nog wel eens een video en later een dvd verkocht. Alma wijst op een daarmee uitpuilende kast. ,,Internet hè.”
Gedreven door die financieel wankele positie – ondanks de structurele steun in het Noorden – en de wens om in de films diep onder de oppervlakte te duiken, gooit Beeldlijn het roer om: niet langer tussen vier en zes documentaires per jaar is het streven, maar een of twee, en dan met volle aandacht. 

Eerst gaat op donderdag 8 november de nieuwste Beeldijn-productie in première tijdens het Noorderlijk Film Festival in Leeuwarden: Common Senses , van Frits Boersma. De film volgt het Haydn Jeugd Strijkorkest uit Groningen bij het instuderen en uitvoeren van Common Senses , van de Groningse, tegendraadse componist Gerard Ammerlaan (1953-2011). Ammerlaan en Willems (als librettist) maakten samen opera’s, zoals Ontstaan in grote nood , een opera over Werkman.

Beeldlijn viert zijn 30 jarig jubileum tijdens het Noordelijk Film Festival met de première van de film Common Senses én een paneldiscussie over de stand van zaken van documentaires in Nederland en met name in het noorden.

Première Common Senses

8 november | 16:45 uur | Accentzaal van De Harmonie in Leeuwarden | 6,50 euro

  

    Jan Ruerd Oosterhaven - solist bij het concert van Gerard Ammerlaan voor strijkorkest en plusbas.

De première van Common Senses wordt gevolgd door een paneldiscussie over de staat van de documentaire in Nederland en dan ook specifiek in het noorden van het land. Deelnemers zijn o.a. : Hans Beerekamp (ex-tv-recensent NRC), Saskia Jeulink (filmmaker uit Groningen), Froukje van Wengerden (documentaire maker), Aafke Beernink (o.v. maker o.a. interactieve docu's) en Lejo Siepe (maker en oud-coördinator Beeldlijn). Susan Aasman (universitair hoofddocent mediastudies aan de R.U.G) treedt op als gesprekleider.

Veendammer Wind - Voetbalopera in De Lange Leegte

Op 20 september was de presentatie van Veendammer Wind, de voetbalopera die op 28 juni 2019 in het Henk Nienhuisstadion aan de Lange Leege in Veendam in première gaat. Ik kreeg deze foto nog nagestuurd door Harm-Ydo Hilberdink, de regisseur. 

Rechts van mij (Elizabeth Kooy; Iris) Harm-Ydo Hilberdink (regie), Carina Vinke (Freya), Erwin de Vries (Berend)

Verhaal en libretto (Herman Sandman en ondergetekende) liggen klaar voor de noten. De machinerie is op gang gekomen. Wie op de hoogte wil blijven, volg mijn blog of www.voetbalopera.nl 

ROODPALEIS op Zolder in het AZC Assen en thuis bij ons

Afgelopen maandag en dinsdag was ons plan (van Betsy Torenbos en mij) om theaterworkshops te geven aan kinderen en jongeren van het AZC in Assen. Was het plan? Ja, want maandag zijn we naar het AZC zelf gegaan om daar een open inloop workshop te doen. Binnen een kwartier hadden we meer dan 30 kinderen om ons heen, variërend in leeftijd van drie tot vijftien jaar. Dan ga je gewoon tekenopdrachten geven: teken de vlucht van waar je vandaan komt, naar hier, naar Assen. Of teken de liefste plek waar je vandaan komt. Vooral de jongsten onder hen wisten niet meer van stoppen met tekenen. 

Voor de dinsdag zijn we met vijf jongeren uit Syrië, Iran en Turkije in onze eigen ruimte in De Nieuwe Kolk echt aan de slag gegaan. Samen hebben we een kleine scène gebouwd en gespeeld. Als toetje op de workshop kwam Harry Cock langs om de scène vast te leggen én om van elk van de deelnemers een portret te maken. Wat een twee heerlijke dagen. Een feest voor je gemoed en motivatie van wat je doet. Je vraagt je soms af - samen met de oude volksschrijver oom Gerard: waar hebben we het aan verdiend? 

Vandaag - de aftrap van de Voetbalopera Veendammer Wind

Harm-Ydo Hilberdink met drie van vijf hoofdrolzangers.

v.l.n.r. Elizabeth Kooy, Harm-Ydo, Carina Vinke en Erwin de Vries

De oud-profvoetballers Angelo Cijntje en Marnix Kolder, de twee laatste iconen van de Langeleegte, hebben vanmiddag de eerste twee kaartjes gekocht van voetbalopera Veendammer Wind. Herman Sandman (verhaal), Harm-Ydo Hilberdink (regie) en Remko Wind (compositie) en ik (libretto) hebben een muzikaal stuk geschreven dat er mag zijn. Een heuse volksopera. Het stuk gaat niet zozeer over de teloorgang van de roemruchte voetbalclub SC Veendam, maar om het bewerken van de ommezwaai. Dat dat niet zonder slag of stoot gaat, dat daar drama en hilariteit bij te pas komt, de gulle lach en de dikke traan, dat spreekt vanzelf. Maar of het eind goed al goed wordt? En dat geheim begint toch wel erg zwaar op Berend te drukken.

Angelo Cijntje (links) en Marnix Kolder (rechts) hebben zojuist de eerste tickets gekocht van voorzitter Mario Post (midden). Met van hun dochters geleend geld. 

Volgend jaar wordt Veendammer Wind vijfmaal opgevoerd in het legendarische voetbalstadion: op 28,29 en 30 juni en 4 en 5 juli 2019.

De officiële kaartverkoop start op 15 oktober via de website www.voetbalopera.nl.

Op deze blog kun je naast de wording van dit spektakelstuk ook mijn bemoeienis blijven volgen met de Veendammer Wind.

Ontstaan in grote nood - Prachtige recensie Job van Schaik in Dagblad van het Noorden

Fons van Wanroij leest voor uit de brieven van Werkman

Foto: Duncan Wijting

Graag meer Ammerlaan

De muziek van de Groningse bassist en componist Gerard Ammerlaan (1953-2011) is niet zo vaak meer te horen. Dat geldt voor veel moderne gecomponeerde muziek omdat muziekprogrammeurs doorgaans kiezen voor de zekerheid van het bekende. Vaak worden nieuw gecomponeerde werken een paar keer uitgevoerd en wacht daarna de vergetelheid. Nieuwe muziek wordt als onverkoopbaar gezien, want: te moeilijk, geen publiek, piep-knor, enzovoorts.

Gelukkig hebben we in het Noorden het Peter de Grote Festival en Soundsofmusic, die zich juist onderscheiden door wel gedurfd te programmeren. Op initiatief van de Stichting Aa, van Ammerlaans vaste librettist Jo Willems, sloegen beide festivals de handen ineen voor een heropvoering van Ammerlaans eerste opera Ontstaan in grote nood uit 1995, die gaat over de laatste jaren uit het leven van Ploeg-kunstenaar Hendrik Werkman.

Willems maakte een selectie en Hans Kaldeway bewerkte Ammerlaans muziek voor klein ensemble, want zo’n grote opera is een duur project en bovendien is het Peter de Grote Festival nu eenmaal een kamermuziekfestival. Studenten en alumni van het Prins Claus Conservatorium gingen er met enkele andere musici mee aan de slag, onder leiding van dirigent Leendert Runia. Het resultaat was een verrassende, boeiende en transparante uitvoering van muziek die vaker gehoord mag worden.

Want dat viel toch vooral op in de tropische hitte van het Grand Theatre: Ammerlaans muziek is ijzersterk en overtuigde veel meer dan de twee Werkman-composities van de Duitser Burkhardt Söll (1944) die we voor de pauze te horen kregen. Hoe warm en swingend diens De rit naar Berlijn onder leiding van Peter Stam ook werd gespeeld, muzikaal waren Ammerlaans aria’s, duetten en terzetten toch echt veel rijker en hechter gecomponeerd.

Neem die Sabbath der eenvoudigen, een instrumentaal intermezzo. Op het eerste gehoor swingende klezmer, maar onder de melodische vrolijkheid hoorde je het tegelijkertijd kraken en knagen in de ritmiek en harmonie. Zoals Ammerlaans muziek eigenlijk voortdurend schuurt en boeit door de veelheid aan muzikale talen die hij samenbrengt. In de kamermuziekbewerking van Kaldeway kwam het allemaal prachtig helder over het voetlicht, met op de achtergrond een stuwende glansrol voor de pianopartij.

Gerard Ammerlaan

Foto: Jan Bouwman

Ammerlaans muziek zit vol briljante vondsten. Zo’n jazzloopje op de triangel in Klacht , om maar wat te noemen. Of die middeleeuwse trom in De Blauwe Schuyte. Dat swingriedeltje in de piano in de gedragen, etherische aria Platteland . De superieur zeurende ensemblemuziek op het latin-ritme van het slagwerk in De Vriend . En daarboven die meer klassieke vocale lijnen. Het werd allemaal ook nog eens fraai uitgevoerd en gezongen, waarbij alleen de verstaanbaarheid soms wat beter had gekund. Graag horen of zien we deze opera, of een andere van Ammerlaan, nog een in zijn geheel en geënsceneerd. En dat mag dan best een kamermuziekversie zijn. Er is in elk geval genoeg publiek voor, bleek op het Peter de Grote festival.

Groepsfoto Werkmanconcert in het Peter de Grote festival

vlnr: Hans Kaldeway (arrangementen), Asuza Yamaki (piano in Rit naar Berlijn van Söll), Jo Willems (libretto), Francesca Pusceddu (Vrouw 1), Leendert Runia (dirigent Ontstaan in grote nood), Roele Kok (Werkman), Fons van Wanroij (Verteller), Christy Lutz (Vrouw 2), Merel Wentink (Vrouw 3), Steven van Gils (Vriend), Daniel Boeke (clarinet) Peter Stam (dirigent werken van Burkhardt Söll), Veerle Schütz (viool), Teodora Nedyalkova (cello), Edwin van der Wolf (slagwerk), Ipek Atila (viool in Rit naar Berlijn), Luca Altdorfer (altviool), Garyfallia Katsimiga (piano). Jesse Solway (contrabas in Rit naar Berlijn van Söll ) mist helaas.

Het Grand Theatre Groningen was vrijdagavond tot de nok uitverkocht. Het was er bloedheet, wat vooral lastig was voor de strijkers. Maar wat een kwaliteit en inzet spatte er van de zangers en de musici af. De twee stukken van Burkhardt Söll (Werkmans Venster met piano solo door Garyfallia Katsimiga en De rit naar Berlijn) overdonderen het publiek.Maar de verbazing was nog groter bij het horen van Ontstaan in grote nood in deze door Hans Kaldeway bewerkte kamermuziekbezetting. 

Laatste repetitie in het Grand Theatre voor Ontstaan in grote nood.

Het is meer dan twintig jaar geleden, dat Ontstaan in grote nood voor het laatste weerklonk. De meesten die toentertijd in de stadsschouwburg de opera meebeleefd hebben, hebben hoogstwaarschijnlijk enkel een fragementarische herinnering aan de muziek van Gerard Ammerlaan. Voor de meesten kwam het dan ook als verrassing dat je in deze arrangementen als het ware door de muziek heen kon kijken. Alsof een sterrenkok je over zijn schouder mee laat kijken wat en hoe het gebeurt. Bij de Sabbath der eenvoudigen steeg spontaan applaus op, zowel in het Grand Theatre als een dag later in de Torenkerk in Winsum.

Ontstaan in grote nood

Nogmaals mijn dank aan allen die aan dit huzarenstuk hebben meegewerkt, niet te vergeten Sophie Mooney (decor en licht) en Loeki Wiefterink (techniek) én Charles van Santvoord die Sophie en mij uit de brand geholpen heeft met het vervoer van het decor uit het Grand Theatre naar de Groninger vuilstort. De werken van Burkhardt Söll en Gerard Ammerlaan verdienen het om vaak uitgevoerd te worden. Of zoals Job van Schaik - recensent van het Dagblad van het Noorden - mij enthousiast toeriep na de première: 'Wat een muziek.'

Première vanavond Ontstaan in grote nood - Grand Theatre Groningen - Peter de Grote Festival

Vlnr staand: Merel Wentink (Vrouw 3), Christy Luth (Vrouw 2), Francesca Pusceddu (Vrouw 1), Leendert Runia (dirigent), Roele Kok (Werkman), Steven van Gils (Vriend)

Tweede rij, musici vlnr: Veerle Schütz (viool), Luca Altdorfer (altviool), Daniël Boeke (clarinet), Teodora Nedyalkova (cello).

Achterste rij vlnr: Garyfallia Katsimiga (piano), Edwin van der Wolf (slagwerk)

Fons van Wanroij - de verteller - is vanmiddag pas aanwezig bij de generale)

Vanavond is dan het zover. We verwachten rond de twee honderd mensen. Gisteren hadden we de laatste doorloop in een warme benedenzaal van het Grand Theatre. Hoe anders klinkt het werk van Gerard Ammerlaan in deze nieuwe bezetting: soms zo doorschijnend, beter de doorzien hoe de melodieën en noten zich tot elkaar verhouden. Doorhoren is eigenlijk een beter woord. Het raakt me, wanneer het Tranen van vreugde wordt ingezet of het lied De Blauwe Schuyte. 

Loeki Wiefterink (technicus Grand Theatre) werkt nog aan het licht

Het werk blijft in deze kamermuziekbezetting ontegenzeglijk Gerard zijn signatuur dragen. Leendert Runia en de jonge uitvoerders zijn er in de afgelopen twee week diep ingekropen. Dat is een genot om te horen en te zien in hun aria's, duetten en samenzang. Tot vanavond.   

Sophie Mooney (Decorstukken en licht)

Decor klaar voor Onstaan in grote nood

Na een dag decorbouwen in het Grand Theatre kunnen we nog lachen: Sophie Mooney en ik.
Sophie heeft niet alleen het decor ontworpen, ze is ook druk met Loeki Wieferink (technicus van het Grand Theatre) om haar lichtplan in te stellen. Op deze plek nog dank aan Wietse Ouwejan, die ons als vrijwilliger van het Peter de Grote festival heeft geholpen met de bouw van het decor. Wietse studeert aan het Prins Claus Conservatorium als organist. Maar is ook lid geweest van de scouts. Dat komt bij decorbouw altijd van pas. Straks de eerste repetities in het Grand Theatre. En morgen???

Reprise van de Werkman-opera Ontstaan in grote nood van Gerard Ammerlaan.

Frank van Aken als de Vriend en Hubert Claessens als Werkman in 1995 tijdens een repetitie

Het artikel van Job van Schaik van afgelopen zaterdag in het Dagblad van het Noorden is niet goed te lezen in de blog. Mijn excuses daarvoor. Haastig spoed. Ik plaats het daarom nog maar eens.

Woensdag gaat het Peter de Grote Festival van start. Met onder meer een reprise van de Werkman-opera Ontstaan in grote nood van Gerard Ammerlaan.

,,Op deze plek is het in de jaren negentig begonnen”, zegt Jo Willems. We zitten in het kantoor van stichting Aa, in De Studio in Groningen. Willems (63) is de artistiek leider van de club. ,,De stichting is destijds in het leven geroepen om een opera over Werkman te maken.” Hij nam samen met Geert en Jan Lameris het initiatief. ,,Het was een groot succes, met zeven keer een volle Stadsschouwburg. En het is een beslissende stap geweest in het werk van Gerard Ammerlaan.”

Hendrik Nicolaas Werkman 

Ammerlaan (1953-2011) is de componist van de opera Ontstaan in grote nood, over de laatste vijf jaar uit het leven van De Ploeg-kunstenaar Hendrik Nicolaas Werkman. Volgende week is het werk voor het eerst sinds 1995 weer live te horen. Het wordt twee keer uitgevoerd tijdens het Peter de Grote Festival. ,,Het was voor mij destijds meteen duidelijk dat Gerard Ammerlaan de enige componist in het Noorden was die we voor de opera konden vragen.”

Willems, tevens initiatiefnemer van de herneming van de opera, kende Ammerlaan uit het Noordpool Composers Orchestra. ,,Ik ben net als hij afkomstig uit de jazz en de geïmproviseerde muziek en wist dat hij over de benodigde symfonische kwaliteiten beschikte.” In 1995 deed het Noord Nederlands Orkest mee en zorgde regisseur Jan Bouws, destijds hoofd regie van de Nederlandse Opera, ervoor dat het een uitvoering werd die stond als een huis. 

Semi-concertante uitvoering 

,,Nu doen we het in een kleine bezetting”, zegt Willems, die zelf 23 jaar geleden het libretto voor de opera schreef, zijn eerste. ,,Hans Kaldeway, die nog bij Gerard in de band heeft gespeeld, heeft een bewerking gemaakt voor pianokwartet, klarinet, slagwerk en vijf zangers.” Het wordt een semi-concertante uitvoering van delen uit de oorspronkelijke opera, die bijna twee uur lang was. ,,Nu duurt het ongeveer een uur. Fons van Wanroij leest tussen de stukken voor uit de brieven van Werkman of het libretto.” 

In Soundsofmusic en het Peter de Grote Festival vond Willems samenwerkingspartners. De musici en zangers zijn studenten en alumni van het Prins Claus Conservatorium. ,,Het decorbeeld en lichtplan is gemaakt door een Minerva-studente, dus het is een mooie Groningse productie geworden.” Dat decorbeeld is overigens alleen vrijdagavond 27 juli te zien in het Grand Theatre in Groningen. De tweede uitvoering, in de Torenkerk in Winsum, op zaterdagmiddag 28 juli, is concertant. Naast Ontstaan in grote nood worden twee Werkman-stukken van de Duitser Burkhard Söll gespeeld. 

Stravinsky, Charles Mingus, Afrikaanse ritmiek 

Willems is blij dat de muziek van Gerard Ammerlaan weer eens klinkt. ,,Ik vind het belangrijk dat zijn grote composities gespeeld blijven worden”, zegt hij. ,,Zijn muziek staat eigenlijk apart van alles. Gerards werk is vaak opgebouwd uit bekende idiomen. Soms herken je Stravinsky, dan weer Charles Mingus of hoor je Afrikaanse ritmiek. Maar de mix die hij ervan maakt is typisch Ammerlaan.” Makkelijk is de muziek niet. ,,Het vereist een redelijk actieve houding van de luisteraar”, zegt Willems. ,,Je moet er een beetje induiken, zoals met alle dingen die wat mooier zijn.”

Ontstaan in grote nood was de eerste van een reeks muziektheaterwerken die Ammerlaan en Willems samen maakten. Daarna volgden Van alle tijden, van alle streken (1997, met Jacob ter Veldhuis en Boudewijn Buckinx), De Satansfles (2002), Stundenlang (2004) en De Vliegende Hollander van Appingedam (2009 en 2010, in twee delen). Komen daar ook nieuwe uitvoeringen van? ,,Het is nogal wat om een opera als onafhankelijk producent op de planken te brengen”, zegt Willems. ,,Ik denk eerder aan een compositie als de Sinnlieder uit 2009.”

Documentaire ‘Common Senses’

Maar eerst wacht voor Willems de opera Veendammer Wind, die volgend jaar in première gaat. ,,Remko Wind maakt daarvoor de muziek. Ik schrijf samen met Herman Sandman het libretto.” Daarvoor staat er nog wel een ander Ammerlaan-project op stapel. ,,Ik ben tegenwoordig ook producent van de Stichting Beeldlijn. We leggen nu de laatste hand aan een documentaire over Gerard Ammerlaan: Common Senses. Die gaat in november in première op het Noordelijk Filmfestival. Het Haydn Jeugd Strijkorkest gaat Common Senses uitvoeren.”

Het Peter de Grote Festival 

Het Peter de Grote Festival kijkt dit jaar 100 jaar terug, naar 1918. Naast een concertserie over kunstenaarskring De Ploeg, die dat jaar ontstond, is er ook extra aandacht voor componisten als Claude Debussy (1862-1918), Lili Boulanger (1893-1918) en Leonard Bernstein (1918-1990). Voor de volledige programmering zie www.peterdegrotefestival.nl. Het Peter de Grote Festival is het grootste kamermuziekfestival van Noord-Nederland, met tussen 25 juli tot en met 4 augustus ruim 40 concerten op verschillende locaties in Groningen, Drenthe en Friesland.

  

Jess Thom speelt Beckett's Not I -

Jess Thom heeft Tourette, haar biscuits, hedgehogs en echte vuilbekkerij gaan gepaard met tics van op haar borst slaan tot gierende uithalen (changing the world one tic at the time). Zij wil Becketts Not I gaan spelen voor het Edingburgh's Fringefestival. De docomentaire volgt haar op haar onderzoek om dit twaalf minuten durende spervuur aan taal in de greep te krijgen. Daarmee wil ze ook theater maken dat voor iedereen toegankelijk is. Voor ik er erg in had was het ver voorbij middernacht. En wist ik dat ik én een welhaast meeslepende documentaire gezien had én dat ik niet meer op dezelfde manier tegen... Weet je, zie zelf maar.

Waar je de documentaire op het net kunt bekijken, heb ik helaas nog niet uitvogelen. In Nederland heb je helaas geen toestemming om programma's van de BBC op het net terug te zien.

Daarom moet je het hier maar met deze teasers doen.

JESS THOM & TOURETTESHERO - NOT I (Trailer) from Jamie Coward - Video Editor on Vimeo.

https://www.bbc.co.uk/programmes/p06f32r3

Ontstaan in grote nood - artikel van Job van Schaik in het Dagblad van het Noorden

‘Ammerlaan moet gespeeld worden’

‘Zijn muziek staat eigenlijk apart van alles’

Job van Schaik

Op deze plek is het in de jaren negentig begonnen”, zegt Jo Willems. We zitten in het kantoor van stichting Aa, in De Studio in Groningen. Willems (63) is de artistiek leider van de club. ,,De stichting is destijds in het leven geroepen om een opera over Werkman te maken.” Hij nam samen met Geert en Jan Lameris het initiatief. ,,Het was een groot succes, met zeven keer een volle Stadsschouwburg. En het is een beslissende stap geweest in het werk van Gerard Ammerlaan.”

Ammerlaan (1953-2011) is de componist van de opera Ontstaan in grote nood, over de laatste vijf jaar uit het leven van De Ploeg-kunstenaar Hendrik Nicolaas Werkman. Volgende week is het werk voor het eerst sinds 1995 weer live te horen. Het wordt twee keer uitgevoerd tijdens het Peter de Grote Festival. ,,Het was voor mij destijds meteen duidelijk dat Gerard Ammerlaan de enige componist in het Noorden was die we voor de opera konden vragen.”

Willems, tevens initiatiefnemer van de herneming van de opera, kende Ammerlaan uit het Noordpool Composers Orchestra. ,,Ik ben net als hij afkomstig uit de jazz en de geïmproviseerde muziek en wist dat hij over de benodigde symfonische kwaliteiten beschikte.” In 1995 deed het Noord Nederlands Orkest mee en zorgde regisseur Jan Bouws, destijds hoofd regie van de Nederlandse Opera, ervoor dat het een uitvoering werd die stond als een huis.

,,Nu doen we het in een kleine bezetting”, zegt Willems, die zelf 23 jaar geleden het libretto voor de opera schreef, zijn eerste. ,,Hans Kaldeway, die nog bij Gerard in de band heeft gespeeld, heeft een bewerking gemaakt voor pianokwartet, klarinet, slagwerk en vijf zangers.” Het wordt een semi-concertante uitvoering van delen uit de oorspronkelijke opera, die bijna twee uur lang was. ,,Nu duurt het ongeveer een uur. Fons van Wanroij leest tussen de stukken voor uit de brieven van Werkman of het libretto.”

In soundsofmusic en het Peter de Grote Festival vond Willems samenwerkingspartners. De musici en zangers zijn studenten en alumni van het Prins Claus Conservatorium. ,,Het decorbeeld en lichtplan zijn gemaakt door een Minerva-studente, dus het is een mooie Groningse productie geworden.” Dat decorbeeld is overigens alleen vrijdagavond 27 juli te zien in het Grand Theatre in Groningen. De tweede uitvoering, in de Torenkerk in Winsum, op zaterdagmiddag 28 juli, is concertant. Naast Ontstaan in grote nood worden twee Werkman-stukken van de Duitser Burkhard Söll gespeeld.

Willems is blij dat de muziek van Gerard Ammerlaan weer eens klinkt. ,,Ik vind het belangrijk dat zijn grote composities gespeeld blijven worden”, zegt hij. ,,Zijn muziek staat eigenlijk apart van alles. Gerards werk is vaak opgebouwd uit bekende idiomen. Soms herken je Stravinsky, dan weer Charles Mingus of hoor je Afrikaanse ritmiek. Maar de mix die hij ervan maakt is typisch Ammerlaan.” Makkelijk is de muziek niet. ,,Het vereist een redelijk actieve houding van de luisteraar”, zegt Willems. ,,Je moet er een beetje induiken, zoals met alle dingen die wat mooier zijn.”

Ontstaan in grote nood was de eerste van een reeks muziektheaterwerken die Ammerlaan en Willems samen maakten. Daarna volgden Van alle tijden, van alle streken (1997, met Jacob ter Veldhuis en Boudewijn Buckinx), De Satansfles(2002), Stundenlang (2004) en De Vliegende Hollander van Appingedam (2009 en 2010, in twee delen). Komen daar ook nieuwe uitvoeringen van? ,,Het is nogal wat om een opera als onafhankelijk producent op de planken te brengen”, zegt Willems. ,,Ik denk eerder aan een compositie als de Sinnlieder uit 2009.”

Maar eerst wacht voor Willems de opera Veendammer Wind , die volgend jaar in première gaat. ,,Remko Wind maakt daarvoor de muziek. Ik schrijf samen met Herman Sandman het libretto.” Daarvoor staat er nog wel een ander Ammerlaan-project op stapel. ,,Ik ben tegenwoordig ook producent van de Stichting Beeldlijn. We leggen nu de laatste hand aan een documentaire over Gerard Ammerlaan: Common Senses . Die gaat in november in première op het Noordelijk Filmfestival. Het Haydn Jeugd Strijkorkest gaat Common Senses uitvoeren.”

Woensdag gaat het Peter de Grote Festival van start. Met onder meer een reprise van de Werkman-operaOntstaan in grote nood van Gerard Ammerlaan.

'Op deze plek is in het in de jaren negentig begonnen,' zegt Jo Willems. We zitten in het kantoor van stichting Aa, in De Studio in Groningen. Willems (63) is de artistiek leider van de club. ,,De stichting is destijds in het leven geroepen om een opera over Werkman te maken.” Hij nam samen met Geert en Jan Lameris het initiatief. ,,Het was een groot succes, met zeven keer een volle Stadsschouwburg. En het is een beslissende stap geweest in het werk van Gerard Ammerlaan.”
Ammerlaan (1953-2011) is de componist van de opera Ontstaan in grote nood, over de laatste vijf jaar uit het leven van De Ploeg-kunstenaar Hendrik Nicolaas Werkman. Volgende week is het werk voor het eerst sinds 1995 weer live te horen. Het wordt twee keer uitgevoerd tijdens het Peter de Grote Festival. ,,Het was voor mij destijds meteen duidelijk dat Gerard Ammerlaan de enige componist in het Noorden was die we voor de opera konden vragen.”
Willems, tevens initiatiefnemer van de herneming van de opera, kende Ammerlaan uit het Noordpool Composers Orchestra. ,,Ik ben net als hij afkomstig uit de jazz en de geïmproviseerde muziek en wist dat hij over de benodigde symfonische kwaliteiten beschikte.” In 1995 deed het Noord Nederlands Orkest mee en zorgde regisseur Jan Bouws, destijds hoofd regie van de Nederlandse Opera, ervoor dat het een uitvoering werd die stond als een huis.

Frank van Aken (De Vriend) en Hubert Claessen (Werkman) in Ontstaan in grote nood (1995)

Repetitiefoto uit het archief van het Dagblad van het Noorden

'Nu doen we het in een kleine bezetting”, zegt Willems, die zelf 23 jaar geleden het libretto voor de opera schreef, zijn eerste. ,,Hans Kaldeway, die nog bij Gerard in de band heeft gespeeld, heeft een bewerking gemaakt voor pianokwartet, klarinet, slagwerk en vijf zangers.” Het wordt een semi-concertante uitvoering van delen uit de oorspronkelijke opera, die bijna twee uur lang was. ,,Nu duurt het ongeveer een uur. Fons van Wanroij leest tussen de stukken voor uit de brieven van Werkman of het libretto.”
In soundsofmusic en het Peter de Grote Festival vond Willems samenwerkingspartners. De musici en zangers zijn studenten en alumni van het Prins Claus Conservatorium. ,,Het decorbeeld en lichtplan zijn gemaakt door een Minerva-studente, dus het is een mooie Groningse productie geworden.” Dat decorbeeld is overigens alleen vrijdagavond 27 juli te zien in het Grand Theatre in Groningen. De tweede uitvoering, in de Torenkerk in Winsum, op zaterdagmiddag 28 juli, is concertant. Naast Ontstaan in grote nood worden twee Werkman-stukken van de Duitser Burkhardt Söll gespeeld.
Willems is blij dat de muziek van Gerard Ammerlaan weer eens klinkt. ,,Ik vind het belangrijk dat zijn grote composities gespeeld blijven worden”, zegt hij. ,,Zijn muziek staat eigenlijk apart van alles. Gerards werk is vaak opgebouwd uit bekende idiomen. Soms herken je Stravinsky, dan weer Charles Mingus of hoor je Afrikaanse ritmiek. Maar de mix die hij ervan maakt is typisch Ammerlaan.” Makkelijk is de muziek niet. ,,Het vereist een redelijk actieve houding van de luisteraar”, zegt Willems. ,,Je moet er een beetje induiken, zoals met alle dingen die wat mooier zijn.”
Ontstaan in grote nood was de eerste van een reeks muziektheaterwerken die Ammerlaan en Willems samen maakten. Daarna volgden Van alle tijden, van alle streken (1997, met Jacob ter Veldhuis en Boudewijn Buckinx), De Satansfles (2002), Stundenlang (2004) en De Vliegende Hollander van Appingedam (2009 en 2010, in twee delen). Komen daar ook nieuwe uitvoeringen van? ,,Het is nogal wat om een opera als onafhankelijk producent op de planken te brengen”, zegt Willems. ,,Ik denk eerder aan een compositie als de Sinnlieder uit 2009.”
Maar eerst wacht voor Willems de opera Veendammer Wind , die volgend jaar in première gaat. ,,Remko Wind maakt daarvoor de muziek. Ik schrijf samen met Herman Sandman het libretto.” Daarvoor staat er nog wel een ander Ammerlaan-project op stapel. ,,Ik ben tegenwoordig ook producent van de Stichting Beeldlijn. We leggen nu de laatste hand aan een documentaire over Gerard Ammerlaan: Common Senses . Die gaat in november in première op het Noordelijk Filmfestival. Het Haydn Jeugd Strijkorkest gaat Common Senses uitvoeren.”