Weg uit de stad - fondswerving

Voor de documentaire Weg uit de stad van Saskia Jeulink en Tom Tieman hebben we nog niet alle fondsen bijeen. Op pad dan maar voor een DOL (Donatie op lokatie)-gesprek met het VSB-fonds. Welgemoed. Dat werkt het beste. 

Stilleven met beurs en strop

Twee jaar geleden overleed Pandit Subroto Roy Chowdhury

Ik mocht een tiental jaar concerten voor Subroto in Nederland regelen. In die tijd raakte ik steeds meer vertrouwd met klassieke Indiase muziek. Subroto, Uma en hun dochter Sohini sliepen tijdens die tournees altijd bij ons aan de Zagerij. Het huis veranderde meteen in een stukje India. Vooral koester ik de herinnering van samen met mijn liefje drie weken bij hem thuis te zijn in Kolkatta (1993), drie jaar later gevolgd door een verblijf samen met mijn vriend en fotograaf Jan Bouwman. In die jaren heb ik geleerd van Kolkatta te gaan houden, oeverloos over eten te praten - één van de favoriete gespreksonderwerpen van veel Bengalen - maar vooral over muziek. Subroto had een nuchtere kijk op zijn kunstenaarschap. 4000 jaar aan muzikale traditie. Dan kon hij alleen maar zijn uiterste best doen die muziek zo goed mogelijk tot recht te laten komen. 

In de video komen redelijk wat foto's van Jan Bouwman langs. Plus één van Subroto en mij bij ons thuis op de bank. Twee jaar is hij nu dood, maar een paar van zijn opnames (waaronder zijn Ahir Bhairavi) speel ik keer op keer. Ik dank Sohini voor het weer online plaatsen van deze video. 

Veendammer Wind - panorama van een zitrepetitie

Meer dan honderd zangers en musici waren gisteren aan het werk tijdens de zitrepetitie in de Margaretha Hardenbergkerk in Wildervank. Op de voorgrond van de panoramafoto is Erwin de Vries (Berend) herkenbaar, tussen de eerste violen staat Carina Vinke. Behalve haar eigen rol van Freya vulde ze voor het gemak van orkest en koor gelijk ook de andere rollen (niet die van Erwin natuurlijk) in. Op de bok Lubertus Leutscher van het Veenkoloniaal Symfonie Orkest. Veendammer Wind, Opera..., Volksopera.... Dat is emotie, vrolijkheid, meezingen, vreugde en droefenis als in het leven zelf. En doorzetten. Veerkracht. Het was er gisteren al allemaal. 

Kostuums Voetbalopera Veendammer Wind voor het eerst te zien

Afgelopen week hebben Remko Wind (componist) en ik nog gewerkt aan een duet voor Freya (de moeder: Carina Vinke) en Iris (de dochter: Elisabeth Kooy). De repetities zijn in volle gang. En het vervaardigen van de kostuums nadert ook zijn voltooiing. Zo ver weg is de première van de Veendammer Wind dan ook niet meer (www.voetbalopera.nl). Je kunt de Windhoek bijna alweer horen zingen.  We gaan scoren.

van links naar rechts"

Falco van Loon (Joppie), Carina Vinke (Freya),

Erwin de Vries (Berend), Elisabeth Kooy (Iris),

Elsbeth Gerritsen (Olga).

foto: Harm-Ydo Hilberdink (regisseur).

Wanneer ik gedichten van Leo Herberghs hoor voordragen met een diep Limburgs accent, dan kan ik er helaas niet onderuit dat ik vind dat dat accent, die stemhoogte, de wat gedwongen plechtstatigheid zijn werk onrecht, te kort doet. Zelfs wanneer hij ze zelf voorleest. Dan klinken in mij de klanken van de leek die tijdens de viering van de H. Mis het epistel of evangelie voordraagt. Die bizarre gewaarwording vindt haar oorsprong hoogstwaarschijnlijk in mijzelf, iemand die Kerkraads denkt en Hollands denkt te praten. Maar aannemelijker is het dat Leo's werk niet geschikt is om voor te dragen. Leo's gedichten zijn er om te lezen. Lees ik zijn gedichten - en dat zijn er vele en dat heb ik veel gedaan - dan raakt mij elke keer weer de verwondering waarmee hij het leven tegemoet treedt, de bijna kinderlijke of naïeve verbazing waarmee hij observeert. Daar vloeien dan soms de mooiste zinnen uit voort. Leo's gedichten zijn stille gedichten. Ze krijgen hun lading wanneer ze in de stilte van het lezen inhoud en vorm kunnen ontvouwen. Bij elke lezing opnieuw. 

Voorbeelden zeggen meer dan ik verwoorden kan.

Portret van een landschap. Gedichten 1953-1997, uitgegeven 1998 bij Plantage, Leiden is voor mij een van zijn mooiste bundels, niet in de laatste plaats, omdat je hier een volledig beeld krijgt van de veelzijdigheid van de dichter. 

Ik heb vanmorgen een bloem ontmoet,
een haastige ontmoeting in de tuin;
zij keek mij aan met allebei haar ogen.
Ik heb haar toegeknikt en lang geaarzeld
en langzaam groeide ik tot bloem van binnen,
een blauwe hemel sloop over mijn zinnen,
mijn handen werden kelken van gebaren,
mijn mond werd rond, mijn lichaam lang en tenger:
ik boog mij neer in het verbaasde gras
en voelde aan mijn haar de ochtendwind.

Haar hand schreef Leo naar aanleiding van de dood van de moeder van Piet Gerards, goede vriend van hem en uitgever van zijn werk. Leo beschrijft het moment, waarop de vrouw sterft.

haar hand die bij de bloemen was
heeft even nog een tak verschikt
totdat ze alle tot een krans
gebonden lagen voor haar blik

en toen zij dan een ogenblik
geaarzeld heeft omdat zij zag
dat iets aan deze krans ontbrak
heeft zij zichzelf erin geschikt

Uit: Korte Beentjes 1, Meester de koude vlakten (Heerlen, 1994).

Gisteren vond de uitvaart van Leo Herberghs plaats. Imstenrade was te ver. De laatste jaren had ik geen contact meer met hem. Zoals ik zovele vrienden uit de mijnstreek heb los gelaten. Of zij mij. Een tijdlang schreven we elkaar brieven, waarbij ik me altijd terugvond als leerling ten opzichte van een zachtmoedige meester. Zijn handschrift werd met de tijd aldoor moeilijker te ontcijferen. Maar juist daardoor wonnen de zinnen aan diepte. Moeite moeten doen om iets te bereiken loont. De waarde van het verworvene stijgt. 

Leo was een van de grote Nederlands dichters. Onze taal heeft geen groot dichter verloren, want zijn stem zal voort klinken. Wie weet, ook voor een groter publiek. 

En denkbaar is dat het paard
wenend het hoofd omkeert
voordat het stalwaarts gaat.

Nog één ding: met zijn betoog Wie zwemt is keg (Huis Clos, 1990) - treffend geïllustreerd door Joseph Kerff - heeft Leo me ervan overtuigd dat de actieve niet-zwemmer een volwaardige plaats in onze samenleving verdient.

Kind van het licht - een tipje uit de Veendammer Wind

Carina en Falco zingen prima vista deze samenzang - Kind van licht - uit de voetbalopera Veendammer Wind. Al bij de allereerste keer gaat dit stuk onder de huid.

Naast Carina Vinke (Freya), Falco van Loon (Jacob Bus) komen Cas Straatman (repetitor), Remko Wind (compositie) en Erwin de Vries (Berend). De overige hoofdrollen in de voetbalopera worden gezongen door 

Elisabeth Kooy (Iris)

Elsbeth Gerritsen

(foto Robert Diel)

Voor meer informatie check www.voetbalopera.nl en https://www.facebook.com/search/posts/?q=voetbalopera&epa=SERP_TAB

Mama is hier van Mariëtte Zweers verschijnt bij Ambo/Anthos

Morgen verschijnt de tweede roman van Mariëtte Zweers, Mama is hier. Haar eerste Maakbaar - waar ik een steentje aan mocht bijdragen - was een uiterst succesvol debuut, dat haar een nominatie voor de Schaduwprijs 2017 opleverde. Afgelopen zondag vertrouwde ze me nog toe dat de uitgever haar het manuscript bijna uit handen had moeten scheuren. Het verhaal was goed, zoals het er nu lag, was de overtuiging. Mariëtte zou te zeer een perfectionist zijn. 'Alleen wanneer het om mijn romans gaat.' Ze kon er nu wel mee lachen. Vandaag verscheen een vraaggesprek van Mariëtte met Joep van Ruiten in het Dagblad van het Noorden. 

foto Corné Sparidaens

Als het gezin uit elkaar valt

‘Ik had de behoefte om iets echt af te maken, van het begin tot het eind’

Joep van Ruiten

Drie jaar na haar bejubelde debuut Maakbaar is er een nieuwe thriller van Mariette Zweers: Mama is hier . Vrijdag is de presentatie in Haren.

Waarom mensen graag thrillers lezen? ,,Omdat het een vlucht kan zijn? Misschien om als lezer het gevoel te krijgen dat je het zelf goed voor elkaar hebt?” Mariette Zweers zoekt naar een antwoord. ,,Een thriller”, zegt ze, ,,is een boek waarin je dingen beleeft die je in het werkelijke leven niet zo snel zult beleven. Dat je blij bent dat je thuis lekker op de bank zit of in bed ligt.”

We zitten in Zweers’ woning in Haren en praten over Mama is hier . ‘Literaire thriller’ heeft uitgeverij Ambo Anthos op de cover gezet. En ook een quote uit De Telegraaf , verwijzend naar Maakbaar , het boek uit 2016 waarmee Zweers werd genomineerd voor de Schaduwprijs: ‘Een pageturner in de stijl van Saskia Noort en Simone van der Vlugt.’

Mama is hier is niet geschreven met het doel een thriller af te leveren, zegt Zweers. ,,Als je een boek zoekt met een echt thrillerstramien, of een boek waar het bloed van de pagina’s druipt of iemand wordt opgesloten in een kruipruimte, dan ben je bij mij niet aan het juiste adres. Ik schrijf wat ik graag zelf zou willen lezen. Wat ik interessant vind, is het onderhuidse, de psychologie.”

Maakbaar draait om een ambitieuze vrouw, Anna, die zich door haar gezin belemmerd voelt en in haar geboortedorp wordt geconfronteerd met de dood van een schoolvriendin. Centrale figuur in Mama is hier is Olga, een vrouw die het gezin boven alles stelt en merkt dat haar veilige wereld steeds meer scheuren begint te vertonen. Dat komt mede door haar man, die als lid van een directie een ziekenhuis wil uitbreiden.

Het milieu in beide boeken is vergelijkbaar, vertelt Zweers (Bergen, 1968). ,,Het gaat om mensen die het eigenlijk wel goed voor elkaar hebben, tot zich praktijken voordoen waarbij je je als lezer afvraagt of het wel deugt. De vraag die ik mij voor dit boek stelde was: wat doet het met iemand als de boel uit elkaar valt? Hoever wil Olga gaan om dat te voorkomen? Ze blijkt bereid harde maatregelen te treffen en wil zich daar niet schuldig over voelen.”
Het idee voor Mama is hier stamt uit de tijd dat Zweers nog moest debuteren. ,,Omdat het zoeken naar een uitgever van Maakbaar meer tijd kostte dan verwacht, was ik aan een tweede boek begonnen. Uiteindelijk heb ik het oorspronkelijke verhaal helemaal omgegooid. Vergeleken met mijn eerste boek ging het schrijven me makkelijker af, ook omdat ik nu kon sparren met een redacteur. Bij mijn debuut kon dat nog niet.”

Ze vertelt hoe ze vooraf op rollen behang een structuur voor haar boek heeft uitgezet. ,,Daar heb ik veel aan gehad. Toch ben ik te overmoedig geweest. Ik dacht: als ik negentig procent van het boek heb staan, dan komt het wel goed. Dat viel tegen. Ik liep vast met het plot. Achteraf bezien was ik meer geïnteresseerd in de beweegredenen en de karakterontwikkeling van mijn hoofdpersoon dan in de ontknoping. Plechtig voornemen: een volgend boek wordt niet geschreven voor ik helemaal weet hoe het gaat lopen.”
Zowel Olga als haar man komt niet over als sympathiek. ,,Daar zit geen waardeoordeel onder”, vertelt Zweers. ,,Wat ik interessant vind, is dat mensen reageren op gebeurtenissen uit het verleden, op voorvallen die hen hebben gemaakt tot wat ze zijn. Dat speelt bij Olga een rol. Ze is opgegroeid bij een problematische moeder en moest in die tijd overleven. Haar gezin is wat ze alsnog heeft bereikt. In die zin is ook zij ambitieus.”

In geval van nood valt een mens terug op reflexen van vroeger, stelt Zweers. ,,Je kunt een heleboel proberen in het leven, maar sommige dingen veranderen niet. Je wilt misschien een betere ik zijn, maar je hebt te maken met reflexen en mechanismen die ergens vandaan komen. Niet alles is te sturen. Misschien is dat fatalistisch. Niet iedereen maakt een loutering mee. Olga in ieder geval niet.”

Bijzonder moment doet zich voor als Olga zich afvraagt of haar man wel zuiver op de graat is. Citaat: ‘Hoeveel brave kerels waren er niet, die in het geniep milieunormen omzeilden, die moedwillig belasting ontdoken, of anders wel een hoer bezochten waarvan ze op de vingers konden natellen dat die het niet vrijwillig deed? Vertel mij wat. En die zaten ’s avonds allemaal aan de maaltijd met hun gezin en gingen en masse de Alpe d’Huez op om geld in te zamelen voor het goede doel. Altruïsme voor de bühne.’

,,Niet alles wat in mijn boek staat is mijn mening, maar dit is wel uit mijn hart gegrepen”, zegt Zweers. ,,De moraliteit in Mama is hier zit in de fraude die wordt gepleegd, waarbij het niet eens direct duidelijk is of het wel als fraude wordt ervaren. De man van Olga zegt ergens: ‘Ik heb altijd het belang van het bedrijf voorop laten staan.’ Soms zorgen zaakjes ervoor dat besluitvormingsprocessen soepeler verlopen. In sommige milieus wordt dat acceptabel gevonden.”

In het dagelijks leven is Zweers docent bedrijfskunde aan de universiteit. ,,Op een gegeven moment kreeg ik sterk de behoefte iets te maken waarbij ik mezelf moest dwingen het echt af te maken, van het begin tot het einde. Daar komt mijn schrijven uit voort”, vertelt ze. ,,Of iemand kan schrijven is een kwestie van talent, daar heb je weinig over te zeggen. Maar het doorzettingsvermogen dat tot deze boeken heeft geleid, is echt van mezelf. Daar ben ik heel trots op.”