Artikel Eric Nederkoorn in het Dagblad van het Noorden over de dreiging die Beeldijn en daarmee de filmwereld in het noorden boven het hoofd hangt

Een gedroomde samenleving - Saskia Jeulink

Dagblad van het Noorden, zaterdag 5 september 2020.

Als het aan de Kunstraad Groningen ligt, steken stad en provincie Groningen de komende vier jaar geen cent in film. De politiek krijgt het advies Stichting Beeldlijn, sinds 1988 de aanjager van een aanzienlijke reeks documentaires, haar subsidie te ontnemen.

De laatste boer van Euvelgunne - Tom Tieman

Eric Nederkoorn

Mochten gemeenteraad en Provinciale Staten deze ‘aanbeveling’ overnemen, dan zakt de filmcultuur naar nul in een tijd dat juist steeds meer Groningse makers films van de grond willen tillen. Zie het jaarlijks groeiend aantal inzendingen voor de Beste Groninger Film. De filmwereld heeft zichzelf, om de onderlinge band in de vrij solistische discipline te versterken, vorig jaar georganiseerd in de Filmvereniging Groningen. Deze komt op elke eerste maandag van de maand samen in het Grand Theatre en belicht, ook toegankelijk voor publiek, telkens een ander aspect van de cinema.

Film leeft. Maar waarvan?

Woordenstroom - Lotte Veltman en Jasper Huizinga

Beeldlijn, met Jo Willems als producent, zou volgens de Kunstraad minimaal zijn georganiseerd en te veel naar binnen gericht. De raad heeft weinig vertrouwen in de kwaliteit van de geproduceerde documentaires. ,,We hebben momenteel zeven documentaires in producties, waarvoor we in totaal 350.000 euro bij geldschieters hebben geregeld”, zegt Willems. ,,Anderen zien onze kwaliteit dus wél.”

Het Geheim van Warffum - Ingrid Oyevaar en Maria Gardeniers

We zitten in de Studio aan de Groningse Akkerstraat, waar Beeldlijn een ruimte huurt. De vaak gebruikte term ‘productiehuis’ is wellicht misleidend. Beeldlijn heeft immers zelf geen geld om te produceren, maar is op de wereld gezet om gewapend met goede ideeën, die zijn gevormd in een-tweetjes met regisseurs, op jacht te gaan naar die vurig gewenste geldschieters. Beeldlijn ontving jaarlijks 35.000 euro subsidie van provincie en gemeente. Los van de paar dagen loon voor Willems per week: ,,Daarvan kunnen we de huur en de postzegels betalen.”

Beeld voor beeld - Jos Hoes

Beeldlijn hoopte als de spreekwoordelijke spin in het web nu op 21 duizend euro van zowel stad als provincie. De ook aangeschoven documentairemaker Tom Tieman (De laatste boer van Euvelgunne ): ,,Het zou ontzettend slecht zijn voor de Groningse filmcultuur als dit wordt afgebroken. Er is verder helemaal niks.”

De dankzij Beeldlijn gemaakte films bieden een mooi overzicht van de Groningse cultuur en het maatschappelijk leven, films over Rutger Kopland, Matthijs Röling, Ypke Gietema, Theater te Water, De Stille Beving, Symfonie van de Veenkoloniën van Saskia Jeulink, die momenteel met Tieman werkt aan Weg uit de Stad , over een omgekeerde beweging: de trek van de stad naar het Groningse platteland. Het is maar een greep. Daarmee is een beeldbank gecreëerd van respectabele omvang.

Tieman: ,,Als Beeldlijn wegvalt, en daarmee de noodzakelijke coördinatie van documentaires, zijn we afhankelijk van makers uit de Randstad. Die missen vaak het juiste gevoel. Er is bijvoorbeeld een documentaire over Ulrum. Worden de inwoners toch weer te kakken gezet.”

Waddenzeevolk - Koos Buist

Zijn eigen, wél noordelijke blik is voor Tieman een reden om in Groningen te blijven filmen. Maar dan wel op een manier binnen de doelen die Willems aan Beeldlijn heeft geplakt: ,,Een film moet zijn Groningse wortels overstijgen. Interessant zijn voor iedereen”, zegt Willems. ,,Niet alleen voor Groningers.”

En dus moet een film uitzendbaar zijn op de landelijke televisie. ,,Dat ‘te veel in zichzelf gekeerd’, wat de Kunstraad stelt, klopt dan ook domweg niet.” En als films inderdaad op de televisie komen, kan dat ook niet anders dan bij een landelijke zender. Tieman: ,,Bij RTV Noord zeggen ze: ‘We doen niet aan documentaires. Dat pas niet bij onze doelgroep’. Lekker dan.”

Kunstenaar Koos Buist werkt aan een film onder de werktitel Waddenvolk , gebaseerd op vondsten die hij tijdens zoektocht voor en achter dijk heeft gedaan. ,,De dijk die ons beschermt maar ook vasthoudt. Het wordt een kunstfilm die reflecteert op het landschap en op wie wij zijn. Persoonlijk heb ik met mijn kunstprojecten altijd goede ervaringen gehad met de Kunstraad. Maar als die nu stelt dat Beeldlijn ongeschikt is, dan is dat kort door de bocht. Ik zou niet weten waar ik anders had moeten aankloppen voor de ondersteuning van zo’n filmproject.”

Symfonie voor de Veenkoloniën - Saskia Jeulink

Tieman: ,,Groningen is als provincie voor de filmcultuur toch al een woestijn, als je ’t vergelijkt met Friesland. Daar steken ze juist veel geld in film. Als hier dan Beeldlijn ook nog wordt geschrapt...” Heeft die Friese inzet wellicht te maken met een sterker gevoel van trots op de provincie? ,,Vast”, zegt Tieman. ,,Maar ze bieden daar ook meer ruimte aan experiment.” Hij wijst op de historische functie van de Groningse documentaires. ,,Je bouwt ermee een collectie op die een mooi overzicht biedt van het culturele en maatschappelijke leven in de provincie. Ook in die zin zijn de films waardevol, voor nu en in de toekomst.”

Weg uit de stad - Saskia Jeulink en Tom Tieman

Andor, Anne

Corné Sparidaens - foto

Bij de Filmvereniging Groningen, die maandelijks in het Grand Theatre samenschoolt, is René Duursma voorzitter. Hij is in het dagelijks leven coördinator Beeld en Geluid bij de Groninger Archieven en beheerder van filmbankgroningen.nl, het audiovisuele archief van stad en provincie. 

,,Als Beeldlijn verdwijnt valt er kennis weg, en een paraplu voor filmmakers. Er is heus wel wat op Beeldlijn aan te merken. Er is wat mij betreft iets te veel in een niche gewerkt, en er mag best wat commerciëler worden gedacht, ook in commerciële producties. Opdrachtfilms zijn ook films immers”, zegt hij. 

Maar je kunt er altijd in de Akkerstraat aankloppen. ,,Beeldlijn is het enige aanspreekpunt in de provincie. Er dreigt een totale verschraling, juist nu er in de beeldcultuur zo veel gebeurt. Een bizarre situatie. Niets is heilig, maar opdoeken van Beeldlijn zou een enorme aderlating zijn. Beeldlijn is ook niet te beroerd om bij een crowdfunding door een maker spontaan vijfhonderd euro uit het zo krappe budget te trekken. Heel sympathiek.” 

Vergelijken is altijd riskant, beaamt Duursma. ,,Maar toch, als je ziet hoeveel er in Groningen in theater en dans wordt gestopt en je dat afzet tegen film, die een fractie daarvan wordt toebedeeld, en straks zonder Beeldlijn alleen nog op individuele projectbasis, dan is dat wel heel wrang. Terwijl het bereik van film groter is, Straks is er dus niks over en krijgen we weer alleen maar van die Amsterdamse crews deze kant op.”