Scharrelende schilder - schitterend geschoten - Joep van Ruiten
M.R. heet de nieuwste filmproductie van stichting Beeldlijn. Liefhebbers van de schilderkunst weten dat met die initialen Matthijs Röling wordt bedoeld.
De makers van de documentaire M.R. , Marrit Koopmans en Walker Pachler, volgden de kunstschilder in en rond zijn woning in Ezinge, bij Huis Groenestein bij Groningen en in het Nijsinghhuis in Eelde. Idee was de 75-jarige Röling te laten terugblikken op ‘een leven lang schilderen en tekenen’. Tijdens de opnamen verschoof de aandacht steeds meer richting de tuin die zo’n prominente rol in zijn werk heeft gespeeld.
Röling schildert al jaren niet meer, hij is de daarvoor noodzakelijke controle over zijn bewegingen kwijtgeraakt. Toch geldt hij nog altijd als een van de boegbeelden van beeldende kunst in Noord-Nederland. Dat is niet alleen omdat hij les heeft gegeven aan Academie Minerva en aan de Klassieke Academie in Groningen. Dat is vooral omdat hij in weerwil van andere modes liet zien dat de figuratieve schilderkunst in Nederland levend, spannend en relevant kan zijn.
Koopmans en Pachler staan in M.R. niet stil bij die verdiensten, alsof iedereen dat wel weet. Aan duiding doen ze nauwelijks. Er is geen voice-over. Er zijn geen interviews met naasten en kenners. De enige die in de film aan het woord komt is Röling zelf, ietwat mompelend of zichzelf onderbrekend in zijn natuurlijke habitat. Een spreker is de kunstschilder beslist niet, over anderen, noch zichzelf en de kunst.
Toch komen we wel iets over zijn leven, opvattingen en werkwijze te weten. Hij blijkt een gevoelsschilder: ,,Dat je jezelf kunt vergeten is bijna voorwaarde om tot iets te komen. Iemand die bewust een dramatische… Het neemt je over als je schildert… Als je lekker schildert, vergeet je de tijd… en dan vergeet je alles.’’ En: ,,Van goeie kunst word ik vredig. Goeie muziek en goeie schilderijen brengen me geluk. Dat gun ik iedereen.”
Geen uitgesproken plan dus, laat staan een concept. Niets ook over waar het vandaan komt en het heen gaat. Even gaat het over z'n samenwerking met Wout Muller bij de interieurschilderingen in Eelde. Even gaat het ook over de verbazing onder zijn ‘linkse kameraden’ toen hij zijn monumentale huis in Ezinge kocht. We zien hem polaroids van eigen schilderijen bekijken en een schetsboek doorbladeren. We zien zijn kast vol kunstboeken.
We zien vooral zijn tuin: de planten, heesters en struiken, de mussen en de uil, de slakken en bijen, de beelden en bomen. We horen de wind en regen. Röling scharrelt door huis en over de paden. Gaat ergens zitten. Aait de hond. Vertelt wat. Lost een sudoku op. Rookt wat, drinkt wat. Rookt en drinkt nog wat. Laat weten dat het drinken tegenwoordig met mate gebeurt. Even zien we hem dronken, mompelend over een heerlijk leven dat achter hem ligt: ,,Maar… het… is wel… voorbij.”
Wat M.R. aan verhaal ontbeert, wordt goedgemaakt door de beelden. Die zijn werkelijk prachtig. Qua tempo, qua vloeiende cameravoering, qua kleur, licht, compositie en perspectieven – je ziet aan alles dat hier kunstenaars aan het werk zijn geweest, geen journalisten. Om met Röling te spreken: ,,Het is heel moeilijk onder woorden te brengen wat beelden met je doen. Beelden moeten voor zichzelf spreken.”
In dit geval doen ze dat.
Zondag gaat de 52 minuten durende documentaire in première in het Groninger Forum aan het Hereplein in Groningen. Dat gebeurt tijdens Groningse Nieuwe. De filmvertoningen van stichting Groninger Videolandschap beleven daarmee hun 75ste aflevering sinds 2004. Na de inmiddels uitverkochte presentatie volgt een extra vertoning om 17.45 uur.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten