donderdag 27 oktober 2016

Gustaaf Begas - Kunst om het leven te verdragen (Lanaken-België) 1944 - 2016 (Sofia, Bulgarije)

Gustaaf Begas, fotograaf, galerist, rusteloos windspel en anarchist, maar ook en vooral vriend, is op 5 oktober 2016 in Sofia in het ziekenhuis overleden.



Het was in 1995 - dat denk ik althans - dat ik de tekst schreef voor een kleine uitgave over zijn kunstenaarschap als fotograaf. Het werkje had de treffende titel Ik wil naar huis. Want de keren dat Gustaaf op bezoek kwam, begon hij na tweeëneenhalve minuut al te verzuchten, dat hij naar huis wilde. Thuis hield hij het ook niet lang vol. Zeker niet sinds de prijsvechters in de luchtvaart het mogelijk hebben gemaakt dat hij voor een paar tientjes het buitenland kon overvallen. Gustaaf zijn laatste bezoek was aan Budapest.




Deze korte herinnering doet totaal geen recht aan Gustaafs kunnen en werken. Decennialang is hij actief geweest in de driehoek Maastricht-Heerlen-Aken als eigenaar van de galerie Signe in Heerlen (een tijdje met dependance in Aken). Gustaaf maakte van Signe een cultureel platform in Heerlen. Niet alleen vonden hier discussies over hedendaag­se kunst plaats, de galerie bood  jonge en minder jonge kunstenaars een podium. Zonder Signe had Heerlen in de jaren negentig van de vorige eeuw geen plek gehad waar gevestigde en aanstormende kunstenaars met spontane ideeën terecht konden. 



Helaas, voor geduld om te investeren in het onderhouden van 'goede' relaties moest je echter niet bij Gustaaf zijn. Een burgemeester voelde zich zelden op zijn gemak in de galerie. Hij ziet Gustaaf denken: 'Ja, ja, koop nou wat of hoepel op.' De galerie werd hem dan ook zo nu en dan financieel en emotioneel te veel.
De Borinage, 1971

Wie ooit zijn multimediashow Verwezenlijking van een jongensdroom heeft gezien (over zijn reis in 1977 met de Transsiberië-express richting Japan) weet waartoe Gustaaf in staat was. In die meer dan twee uur durende show waarin op een Gat van Nederland-manier duizenden beelden en geluidsfragmenten gemonteerd zitten, stoot je onder meer op onder de huid kruipende beelden van Hiroshima. Gustaaf lardeert die beelden met een vroege Kuifje die het de citroenmannetjes wel eventjes zal bijbrengen. In 2013  heeft hij deze installatie nog vertoond aan bestuursleden van ROVER. 


AtlantikWall Cape Gris Nez, 1988

In datzelfde jaar verwelkomde Gustaaf overigens ook nog de koning en zijn vrouw. Vlak voordat ze onder een Maastrichtse brug doorvoeren hing hij een spandoek op met daarop de tekst: Carnaval is toch beter.
Gustaafs moeder smeekte hem al toen hij als jonge kerel tegen het koningshuis ageerde: 'Laat die arme mensen toch met rust!' Gustaaf liet niemand met rust. Zichzelf het minst.


In 2017 verschijnt d.v. bij Huis Clos een extra uitgave van Korte Beentjes, geheel aan Gustaaf gewijd. Die uitgave gaat zijn kunstenaarschap meer recht doen dat dit stokkend bericht.