maandag 30 september 2013

Zaal vol verhaal

Rob Heiligers krijgt het in
Zaal vol verhaal aan de stok
met olifantenmannetjes, buiverds
en naaktlopers

Dat is nou alweer de zeventiende keer dat Henk Kraayenzank een kunstenaar uitnodigt om samen met hem te exposeren. 'Mijn werk komt daardoor voortdurend in een andere context te staan.' Bij Kraayenzanks De voorstad - die bij ons in de woonkamer hangt - is het wisselend daglicht al voldoende om dat te bewerkstelligen. Ik raak er niet op uitgekeken. 
Rob Heiligers exposeert evocatieve natuurfoto's die hij genomen heeft met zijn Samsung zo-en-zoveel smartphone. Niets is getruceerd. Bijna niet te geloven.
Bijzonder aan de expositie van Kraayenzank Heiligers is dat er een drie keer een kleine theatervoorstelling aan gekoppeld is. Afgelopen zondag was de tweede keer Zaal vol verhaal (Playback Theatre). Heiligers heeft niet veel nodig: een uit de Ardennen meegesleepte vuurplaats, een draagbaar geluidsdragertje voor een CD's én publiek. Zelf bijt Heiligers de spits af. HIj vertelt over zijn vrouw Rita Spijker. Haar nieuwe roman over de dood van haar ouders is verschenen. Afgelopen weekeinde stond een paginagroot artikel in het Dagblad van het Noorden. Ze schijnt zich nogal eens zorgen om van alles te maken. Heiligers vertelt hoe goed vogelen dan doet. Dan volgt een liedje via een draagbaartje van wijlen Diadeem (Marieken Jonkman en Jothea Brouwer). En voordat we er erg in hebben vliegen ons de buiverds, de olifantenmannetjes van café Mulder en Franse naaktlopers om de oren.  Een uur - genoeglijk en uitnodigend galeriebezoek. Wie Zaal vol verhaal nog wil meemaken heeft een laatste herkansing op 15 oktober tussen 13u en 17u aan de Visserstraat, nr. 40 Groningen.

Henk Kraayenzak en Rob Heiligers
(foto: Stef Steneker voor Groninger Gezindsbode)
 

vrijdag 27 september 2013

Nostalgie

Wanneer je net geen zestig bent en je bladert door oude foto-albums, dan is geen kruit gewassen tegen de venijnige beet van de nostalgiemuskiet. Een paar kiekjes van lang lang geleden: componisten en makkers Gerard Ammerlaan, Alan Laurillard; regisseur, acteur en vriend Ben Smit; Pandit Subroto Roy Chowdhury. En met maatjes Laurens Smit Duyzentkunst en Geert Jan Herder. Deze laatste foto is genomen in 1998, nadat we Jan Ludmoer met vrouw, kind en kegel zijn huis uitgezet hebben op het P-pleintje (Garnwerd). Ludmoer smeet zijn geld even hard de deur uit als het binnen kwam. Aan coke, hoeren, kauwgum.




 
 
 

woensdag 25 september 2013

Repetitiefoto's van Fünf und ES; première 3 oktober 2013; 18u in het Tanzhaus Düsseldorf

 
Theater Kontra-Punkt start het nieuwe theaterseizoen met de oeruitvoering van Fünf und ES (muziek: David Graham, tekst van mij, regie: Frank Schulz) tijdens het Düsseldorf Festival. Wat in elk geval al vaststaat is dat Jan Kocman, kostuumontwerper uit Bratislava, zichzelf weer eens heeft overtroffen. Annette Bieker, die de rol van moeder en ES speelt, bericht dat de repetities geweldig lopen. De voorstelling belooft een gebeurtenis te worden: kinderen vormen niet alleen het koor, maar ook de soundscape en het decor van dit gothic sprookje van Edith Nesbit. Een beetje bizar voor mij om de productie op een dergelijk grote afstand te moeten volgen. Bij het afleveren van het libretto voor Fünf und ES was loslaten werkelijk loslaten. Ik verheug me op de première. Vandaar meteen door naar Salzburg. Niet alleen voor cultuur, ook voor de bergen van de Pinzgau.

De bijgevoegde repetitiefoto's zijn van Nils Vieten, fotograaf van het Düsseldorf Festival.







Jan Kocman
 

maandag 16 september 2013

Leestafel 8

Gita Mehta

Mijn leestafelnotities zijn zo infrequent, dat ik er soms aan twijfel of ik wel mee door moet gaan. Vooral in weken zoals voorafgaand. Twee aanvragen bij het Fonds voor de Podiumkunsten nemen je bijna volledig in beslag. Daar tussendoor prop ik dan een proefvertaling van het Russischtalige libretto van Rimski-Korsakov's kleine opera Mozart en Salieri. De Harmonie van Gerard Wiarda bestaat 40 jaar en dat lustrum gaan ze vieren o.a. met een uitvoering van die opera. Regie Sybrand van der Werf, voorstellingen 13 en 14 april 2014. Ik mag het libretto vertalen. En dan zijn er altijd kleinere en grotere zaken die de aandacht vragen. Met als grote schat: minimaal een uur per dag voor mijn roman.  


Tijdgebrek dus. Ik beperk ik me tot twee auteurs: Gita Mehta (Delhi, 1943) en Salman Rushdie (Bombay, 1947). Ten eerste omdat ik eind dit jaar een tocht door Rajasthan maak. Ten tweede omdat de levens van beide auteurs elkaar diep raken. Mehta en Rushdie hebben veel met elkaar te maken gehad, omdat Mehta de vrouw is van Sonny Mehta, de baas van Alfred Knopf, bij wie lange tijd Rushdie's romans verschenen.
Beide schrijvers laten op een bijzondere manier reële geschiedenis een hoofdrol spelen in hun werk. Beiden volgens het adagium van Henry James (toen hij The Aspern Papers uitgaf): geschiedenis in een roman moet 'visible' en 'visitable' zijn. Rushdie doet dat meestal op zijn bekende magisch-realistische manier, Mehta volgt de geschiedenis meer als een historica. Dat laatste is overigens ook het geval bij Joseph Anton van Rushdie. Joseph Anton is niet echt een autobiografie, want in de derde persoon geschreven. Rushdie legt waarom uit. Soms weet je daardoor helaas niet meteen wie de 'he' is: Rushdie of de mannelijke persoon met wie hij op dat moment in contact is.

Raak je in het boek niet geïrriteerd door het praalhansen van Rushdie (ja, Bono is God en Rushdie zit aan diens rechterhand), dan is het vanwege twee aspecten een uiterst belangrijk werk. Ten eerste omdat het een schrijnend inzicht geeft, in wat er met je gebeurt, wanneer er een fatwah over je wordt uitgesproken en de hele wereld valt over je heen; ten tweede omdat Rushdie een helder inzicht geeft in zijn schrijverschap en vooral: hoe hij The Satanic Verses heeft opgezet, waarom hij dat boek geschreven heeft, zoals hij het geschreven heeft. Maar het is toch vooral het onthutsend gegeven, hoe weinig de meeste politici eraan gelegen is om - wanneer puntje bij paaltje komt - op te komen voor waar zij de mond zo vol van hebben: vrije meningsuiting en bescherming van personen die daar gebruik van maken. Rushdie's persoonlijke geschiedenis is - op dat gepronk na - pijnlijk 'visible' en 'visitable.'



Dat is zeer zeker ook het geval met Raj van Mehta. Vooral de eerste drie honderd pagina's. De roman beschrijft zonder moraliserend te worden de lamlendigheid van de meer dan 500 Indiase koningshuizen gedurende de vijftig jaar voorafgaand aan de onafhankelijkheid. Het boek volgt de levensgeschiedenis van Jaya, een prinses uit het huis van Balmer (Rajasthan). Op dertienjarige leeftijd wordt het meisje uitgehuwelijkt aan het huis van Sirpur (Oost-India). Op een ingenieuze manier weet Mehta de uiterst moeilijke positie van prinses Jaya en haar persoonlijke beweegredenen te verweven met de aldoor groter wordende kloof tussen de Indiase adel enerzijds en de Britten en de vrijheidsbeweging anderzijds. In de laatste honderd pagina's krijgt de geschiedenis zelf de overhand. De lezer blijft achter met het gevoel dat het persoonlijke verhaal van Jaya te zeer afgeraffeld wordt. Van de andere kant, Mehta heeft de stukken zo zorgvuldig op het schaakbord gezet, dat je de partij zelf kunt uitspelen. Alleen, er is geen winnaar. 

dinsdag 10 september 2013

Vater und Mutter Kluge
(ontwerp: Jan Kocman)

Fünf und ES!
neues Musiktheater
Komposition - David Paul Graham
Libretto - Jo Willems
Regie - Frank Schulz, Annette Bieker
Choreographie - Marcus Grolle
Kostüme/ Bühne – Jan Kocman (Dozent Hochschule Bratislava)
Chorleitung - Justine Wanat
nach einer Geschichte von Edith Nesbit
 
ES - Die Sandfee
 
Aufführungstermine

03.10.2013, 18:00 Uhr
tanzhaus nrw, Düsseldorf

05.10.2013, 15h + 18 Uhr
tanzhaus nrw, Düsseldorf
Erkratherstrasse 30
Kartentelefon: (00 49 (0)211172 70 0

Onkel Woland
Fünf Kinder eines Forscherehepaares müssen zu ihrem naturwissenschaftlichen Onkel, weil ihre Eltern Klimaforschung betreiben. Ausgerechnet hier entdecken sie eine Sandfee. Die unwirsche Fee muß den Kindern nun 5 Wünsche erfüllen, die jedes Mal am Ende des Tages ihre Wirkung verlieren, oder verschwinden. Also wünschen sich die Kinder, was ihnen gerade in den Sinn kommt: Jede Menge Schokolade. Am Ende des Tages rebellieren die Mägen der Geschwister und sie nehmen sich vor, über den nächsten Wunsch besser nachzudenken. Als nächstes wollen sie sich den Menschheitstraum vom Fliegen erfüllen, haben aber vergessen, dass ihre Flügel bei Sonnenuntergang wieder verschwunden sind.
Sie erfahren noch, was es bedeutet „Gott“ zu sein, bis sie feststellen müssen, dass ihre Eltern in echten Schwierigkeiten sind und sie die letzten Wünsche für ihre Rettung brauchen.
Aber da ist die Sandfee bereits im Versuchslabor von Onkel Woland gelandet und die 5 Kinder sind in Erklärungsnot.
Eine Geschichte über Berechenbares und Unberechenbares, über Wissenschaft und Märchen und über das Meistern von Schwierigkeiten.

Koorzanger
Zur Musik

David Paul Graham komponiert Musik für 5 Kinder Gesangssolisten einen professionellen Sänger, eine singende Schauspielerin und einen großen Kinderchor.
Dem Chor kommt eine besondere Aufgabe zu: Er hat die Funktion eines "akustischen Bühnenbildes". Mittels lautmalerischer Klänge ist er das Rauschen des Meeres, der wehende Wind und die vorbei ziehenden Wolken, die Zugfahrt, das Echo in der Höhle und sogar die Inneneinrichtung im Haus. Eine quietschende Tür kann man sich noch leicht vorstellen, aber wie könnte ein Tisch oder ein Schrank klingen?

David Paul Graham hat durch seinen Kompositionsunterricht für Kinder einen großen Erfahrungshorizont, was Kinder am Komponieren besonders interessiert. Davon wird auch seine Tonsetzung profitieren für Posaune, Cello, Percussion, Piano, Akkordeon, Klarinette.
 

David Graham
 
Zur Inszenierung

Fünf und Es! ist ein Stück für Laien und Profis: 8 professionelle Akteure auf der Bühne und 6 Profis im künstlerischen Leitungsteam arbeiten mit ca. 35 Kindern.
Der Chor wird das Bühnenbild nicht nur singen, sondern auch körperlich gestalten: Er ist Wand und Tür im Haus, der Sandberg am Strand, der Zug und die vorbeiziehende Landschaft. Es wird also keine großen Bühnenelemente geben.

 
Die Kostüme sind weitaus aufwendiger. Das Kostüm der Sandfee wird eine Konstruktion aus Sandfeepuppe und Sandfee aus Fleisch und Blut, um verblüffende Bewegungsabläufe zu ermöglichen.

Jan Kocman
 
Die Erwachsenen sind alle Forscher aus einer zukünftigen Zeit, in der es zum Alltag gehören wird, dass größter Einsatz der Naturwissenschaften erforderlich ist, um unseren Planeten zu erhalten.

Theater Kontrapunkt Düsseldorf